Lễ hội Bà Chúa Xứ

Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ còn gọi lễ Vía Bà là lễ hội truyền thống nổi tiếng của người dân Nam bộ. Lễ hội được tổ chức hàng năm tại phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang. Mỗi năm lễ hội Bà Chúa Xứ thu hút hàng ngàn du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái, tạo nên một mùa lễ hội nhộn nhịp, sôi động tại An Giang.

Nguồn gốc của lễ hội Bà Chúa Xứ 

Lễ hội miếu Bà Chúa Xứ diễn ra trong vòng 5 ngày từ ngày 22/4 - 27/4 hàng năm tại miếu bà Chúa Xứ, ngay dưới chân núi Sam nhằm tưởng nhớ đến bà chúa Xứ - vị thần đã yểm trợ, phù hộ cho vùng đất An Giang hàng ngàn năm qua. Lễ hội đã được Bộ Văn hóa Thông tin và Tổng cục Du lịch Việt Nam công nhận là Lễ hội cấp Quốc gia vào năm 2001.

Theo nhân gian tương truyền, vào khoảng 200 năm trước, người dân Núi Am đã phát hiện ra tượng Bà Chúa Xứ trên đỉnh núi Sam, bức tượng 9 cô gái đồng trinh khiêng xuống từ đỉnh núi. Theo như lời dạy của Bà Chúa Xứ qua miệng "cô đồng", dân làng đã lập miếu Bà Chúa Xứ để tôn thờ cho đến ngày nay. Không ai biết miếu bà chúa xứ có từ năm nào, người ta chỉ biết ban đầu miếu Bà Chúa Xứ rất đơn sơ được dựng bằng tre lá, nằm trên vùng đất trũng phía tây bắc núi Sam. Sau này, người dân địa phương đã đã xây dựng và tu sửa lại nhiều lần tạo nên dáng vẻ như hiện nay. Ngày nay, Miếu Bà Chúa Xứ là một di tích nổi tiếng khắp đồng bằng sông Cửu Long và từng giữ kỷ lục là ngôi đền lớn nhất Việt Nam vào năm 2009.

Đối với người dân An Giang nói riêng cũng như người dân miền Nam nói chung, Bà Chúa Xứ là hiện thân của một niềm tin tâm linh mãnh liệt, Bà đã che chở, yểm trợ và phù hộ cho sự bình an, may mắn và phát đạt cho người dân nơi đây. Cuối tháng 4 hàng năm, dân làng tại phường Núi Am nô nức tổ chức lễ hội Bà Chúa Xứ để thể hiện lòng thành kính, cảm tạ ơn đức của Bà Chúa Xứ, cầu xin phước lành và may nắm từ Bà.

Lễ hội Bà Chúa Xứ diễn ra như thế nào?

Hội Bà Chúa Xứ diễn ra với hai phần chính là phần hội và phấn lễ giống như những lễ hội truyền thống khác. Phần lễ bao gồm 5 lễ: Lễ tắm tượng Bà Chúa Xứ, Lễ thỉnh sắc Thoại Ngọc Hầu về Miếu Bà, Lễ Túc Yết, Lễ xây chầu, Lễ Chánh tế. Trong đó, nghi lễ đặc sắc nhất là lễ tắm tượng Bà Chúa Xứ. Nghi lễ này được thực hiện vào lúc 24h đêm 23 rạng ngày 24. Bắt đầu lễ, các vị bô lão trong lễ phục áo dài khăn đóng lên đèn, niệm hương, dâng rượu, dâng trà. Nước tắm tượng Bà Chúa Xứ phải là nước thơm và chỉ có chín người phụ nữ đồng trinh, có uy tín trong làng mới được phép tắm cho tượng Bà. Nghi lễ tắm tượng Bà được diễn ra hết sức kín đáo sau bức màn che. Tuy nhiên hàng trăm người chen chúc nhau đến chứng kiến nghi lễ từ ngoài hàng rào chánh điện. Sau khi nghi lễ hoàn tất, bộ y phục cũ của Bà Chúa Xứ sẽ được cắt nhỏ ra, phân phát cho người dân và khách trẩy hội. Đây được coi như lá bùa hộ mệnh giúp cho người khỏe mạnh và trừ ma quỷ.

Tiếp theo là lễ thỉnh sắc Thoại Ngọc Hầu về miếu Bà. Nghi lễ này được diễn ra vào chiều ngày 24. Tương truyền, Nhoại Ngọc Hầu là một danh tướng lẫy lừng thời Nguyễn ông đã có công lớn trong công cuộc khẩn hoang lập ấp, đào kênh đắp đường, xây dựng và bảo vệ vùng đất mới, trong đó có Núi Sam. Vì vậy nghi lễ này là cách mà người dân Núi Sam tưởng nhớ tới công đức của ông.

Sau lễ rước bài vị là lễ Túc Yết được tổ chức vào lúc 24 giờ ngày 25 rạng ngày 26. Lễ được tiến hành theo trình tự: dâng hương, chúc tửu (rượu), hiến trà, đọc văn tế. Tiếp đến là Lễ Xây Chầu – Hát Bội do một người sành nghi lễ và có uy tín trong Ban tế tại miếu Bà thực hiện cùng đào kép hát bội cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Lễ Chính Tế vào 4 giờ sáng ngày 26/4, lễ nghi được tiến hành giống lễ Túc Yết. Chiều ngày 27/4 bài vị Thoại Ngọc Hầu được đưa về lăng. Chương trình hát bội cũng chấm dứt, kết thúc lễ vía Bà.

Đan xem với phần lễ là phần hội với nhiều hoạt động văn hóa diễn ra sôi động. Người dân và du khách đến trẩy hội Bà Chúa Xứ sẽ được thưởng thức các tiết mục đặc sắc như múa lân, múa đĩa chén, diễu hành xe hoa và nhiều chương trình ca múa nhạc của dân tộc Khmer hết sức thú vị

Lễ hội Bà Chúa xứ hằng năm thu hút hàng ngàn du khách thập phương đến tham dự lễ hội và chiếm bái, xin cầu tài lộc. Lễ hội là nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc mang đậm ý nghĩa tâm linh đặc trưng của vùng đất Nam bộ.

Trên đây là bài viết tổng hợp về Lễ hội Bà Chúa Xứ. Để xem thêm các bài viết khác về lễ hội như Lễ hội Dinh Cô, Lễ hội Ok Om Bok, Lễ hội Dinh Thầy Thím mời các bạn xem tại chủ đề “Lễ hội”, chuyên mục “Phong tục tập quán” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, có những lễ hội, những sự kiện nào đang diễn ra mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.