Lễ hội Ok Om Bok

Lễ hội Ok Om Bok hay còn được gọi là lễ Cúng Trăng là lễ hội truyền thống của người Khmer được tổ chức vào rằm tháng 10 hàng năm. Lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc nhằm tỏ lòng biết ơn của người dân Khmer đối với thần Mặt Trăng đã giúp đỡ nhân dân bảo vệ mùa màng, điều hòa thời tiết, đem lại cây trái tốt tươi và sự no ấm.

Nguồn gốc của lễ hội Ok Om Bok

Lễ hội Ok Om Bok là một trong 3 lễ hội lớn từ rất lâu đời của người Khmer. Lễ hội diễn ra vào ngày 15 tháng 10 âm lịch hàng năm sau khi kết thúc vụ mùa vì thế người Khmer tổ chức lễ hội này nhằm tạ ơn thần Mặt Trăng đã điều hòa thời tiết, bảo vệ mùa màng cho người dân có một vụ mùa bội thu đồng thời cầu mong cho mùa vụ sau mưa thuận gió hòa. Theo những già làng người Khmer kể lại, lễ hội Ok Om Bok còn mang ý nghĩa đưa tiễn nước ra sông, vì giữa tháng 10 âm lịch cũng là khoảng thời gian cuối mùa mưa, lượng mưa giảm, nước ở ruộng, ao, hồ, sông bắt đầu hạ xuống; nhà nông bắt đầu vào thu hoạch vụ mùa và các nông sản. Lễ hội Ok Om Bok thường diễn ra tại khắp các tỉnh Nam Bộ như Sóc Trăng, Trà Vinh… những nơi có đồng đảo người dân tộc Khmer chủ yếu sinh sống.

Các hoạt động diễn ra trong lễ hội

Vào đêm 15/10 âm lịch khi trăng lên cao nhất, người dân trong làng sẽ tập trung tại sân chùa làm lễ cúng Trăng. Để cảm ơn thần Mặt Trăng đã điều tiết mùa màng trong năm, người Khmer lấy lúa nếp làm thành cốm dẹp cùng các hoa màu khác được thu hoạch trong vụ mùa để làm lễ vật cúng thần Mặt Trăng. Hai cây trúc được người dân dựng lên tạo thành cổng vòm, trên cổng vòm treo dây trầu gồm 12 lá trầu và một chùm cau 7 trái. 12 lá trầu tượng trưng cho 12 tháng trong năm và 7 trái cau tượng trung cho 7 ngày trong tuần. Bên dưới cổng vòm là bàn lễ bày biện nhiều loại trái cây, sản vật từ vụ mùa của người dân như: Dừa, chuối, khoai lang, khoai môn, bánh in và cốm dẹp. Đặc biệt, lễ vật dâng cúng Trăng lúc nào cũng phải có cốm dẹp. Đây là loại cốm đặc trưng của người Khmer, sau khi kết thúc vụ mùa, những hạt lúa nếp vừa chín tới đẹp nhất sẽ được lựa chọn để rang rồi quết dẹp tạo thành cốm dẹp dâng cúng thần Mặt Trăng.

Sau khi bày biện xong mâm cúng, người dân sẽ quây quần ngồi cùng nhau trước mâm lễ và chắp tay hướng về phía mặt trăng để tiến hành làm lễ. Khi mặt trăng lên cao, một người cao tuổi có uy tín trong phum, sóc sẽ thay mặt dân làng làm chủ lễ. Người chủ lễ thắp hương,khấn vái nói lên lòng biết ơn của dân làng đối với Mặt trăng, xin thần Mặt Trăng tiếp nhận lễ vật và ban cho mọi người sức khỏe, mùa màng tươi tốt… Trong khi đó, mọi người sẽ cùng nhau cầu nguyện, tạ ơn thần linh. Tiếp đến là nghi thức đút cốm dẹt. Các sư sãi, các vị achar, người có uy tín trong cộng đồng, phum sóc sẽ gọi các em trẻ tiến về phía mình, sau đó nắm một nắm cốm dẹp và các thức ăn khác mỗi thứ một ít rồi lần lượt đút vào miệng từng trẻ nhỏ, vỗ nhẹ sau lưng và hỏi các em ước muốn gì. Người Khmer tin rằng, câu trả lời của các em nhỏ được đút cốm dẹp sẽ là niềm tin và động lực của người dân làng vào năm tới. Sau khi cúng thần Mặt Trăng, dân làng sẽ cùng nhau thu lộc các đồ cúng lễ và chia cho mọi người tham dự để hưởng phước. Mọi người cùng quây quần thưởng thức đồ lễ, với ý nghĩa chung hưởng lộc từ Thần Mặt Trăng trong khi các em nhỏ thì vui chơi, ca múa cho đến đêm khuya.

Ngoài phần lễ nghiêm trang, ý nghĩa, Lễ hội Ok Om Bok còn rộn ràng, vui tươi, mang tính cộng đồng rất cao nhờ các hoạt động trong phần hội như: thả đèn gió, trò chơi dân gian, biểu diễn văn nghệ, cùng nhau hát múa những bài ca, điệu múa truyền thống của người Khmer dưới ánh trăng rằm trong niềm vui sau khi kết thúc vụ mùa. Đặc biệt, trong lễ hội còn diễn ra cuộc thi đua ghe Ngo - môn thể thao dân gian truyền thống không thể thiếu trong lễ hội Ok Om Bok.

Đối với người Khmer, ghe Ngo là vật dụng linh thiêng, cũng như tài sản quý giá của cả phum sóc, được dân làng bảo quản cẩn thận tại chùa. Ghe Ngo là thuyền độc mộc lớn có chiều dài khoảng hơn 20m mét, mỗi ghe có từ 50 - 60 tay bơi. Chiếc ghe Ngo có mũi và lái đều cong, được trang trí hoa văn sặc sỡ, đầu mỗi ghe trang trí hình con thú khác nhau đặc trưng cho từng ghe. Đua ghe ngo là nghi thức truyền thống mang ý nghĩa tiễn đưa thần nước, sau mùa gieo trồng về với biển cả, cũng như tưởng nhớ rằng thần rắn Nagar biến thành khúc gỗ để đưa Phật qua sông.

Lễ hội Ok Om Bok là một lễ hội độc đáo với những nét đặng trưng riêng biệt của người Khmer. Lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc gửi gắm những khát vọng, mong ước về một cuộc sống tốt đẹp, viên mãn và lòng biết ơn đấng tạo hóa của người Khmer Nam Bộ.

Trên đây là bài viết tổng hợp về Lễ hội Ok Om Bok. Để xem thêm các bài viết khác về lễ hội như Lễ hội Dinh Cô, Lễ hội Bà Chúa Xứ, Lễ hội Dinh Thầy Thím mời các bạn xem tại chủ đề “Lễ hội”, chuyên mục “Phong tục tập quán” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, có những lễ hội, những sự kiện nào đang diễn ra mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.