Văn tế cô hồn thập loại chúng sinh

☆ Chuyên mục:Tâm Linh

Rằm tháng 7 (15/07 âm lịch) là ngày rằm lớn nhất trong năm theo phong tục của người Việt. Ở miền Bắc, người ta vẫn quen gọi ngày này là ngày “xá tội vong nhân”, ngày cúng các chúng sinh không nhà không cửa hay còn gọi là cúng cô hồn. Còn tại miền Nam, ngày này thường được gọi là lễ Vu Lan, ngày để con cái báo hiếu cha mẹ. Như vậy ngày rằm của tháng 7 sẽ gắn liền với hai ngày lễ lớn của Phật giáo là lễ Vu Lan báo hiếu và ngày “xá tội vong nhân”.

Văn Tế Thập Loại Chúng Sinh (cũng gọi với tên khác là Văn Chiêu Hồn) là một bài văn khấn tế, đề cập đến xã hội hồn ma một cách thảm thương nhất. Đó là hình ảnh lộn trái của xã hội trần thế, song khác biệt cơ bản ở chỗ không có đối lập giàu nghèo, sang hèn. Chúng sinh ai cũng như ai cùng chịu cảnh đọa đày, oan khuất và cô đơn nên nhà thơ xót thương tất cả….

Nội dung bài Văn tế cô hồn thập loại chúng sinh

Tiết tháng bảy mưa dầm sùi sụt

Toát hơi may lạnh buốt xương khô

Não người thay, buổi chiều thu

Ngàn lau nhuốm bạc, lá ngô rụng vàng ^[1]

Đường bạch dương bóng chiều man mác,

Dịp đường lê lác đác sương sa ^[2]

Lòng nào lòng chẳng thiết tha,

Cõi dương còn thế nữa là cõi âm

Trong trường dạ tối tăm trời đất ^[3]

Có khôn thiêng phảng phất u minh

Thương thay thập loại chúng sinh

Hồn đơn phách chiếc lênh đênh quê người

Hương lúa đã không nơi nương tựa

Hồn mồ côi lần lữa đêm đen

Còn chi ai quý ai hèn

Còn chi mà nói ai hiền ai ngu?

Tiết đầu thu lập đàn giải thoát

Nước tịnh đàn rưới hạt dương chi ^[5]^[6]

Muốn nhờ đức Phật từ bi

Giải oan cứu khổ, hồn về Tây Phương ^[7] Cũng có kẻ tính đường kiêu hãnh

Chí những lăm cướp gánh non sông.

Nói chi những buổi tranh hùng,

Tưởng khi thế khuất vận cùng mà đau.

Bỗng phút đâu mưa sa ngói lở

Khôn đem mình làm đứa sất phu ^[8]

Lớn sang giàu, nặng oán thù,

Máu tươi lai láng, xương khô rã rời

Đoàn vô tự, lạc loài nheo nhóc ^[9]

Quỷ không đầu, đớn khóc đêm mưa.

Cho hay thành hại là cơ

Mà cô hồn biết bao giờ cho tan

Nào những kẻ màn lan trướng huệ.

Những cậy mình cung quế Hằng Nga.

Một phen thay đổi sơn hà,

Mảnh thân chiếc lá, biết là về đâu?

Trên lầu cao, dưới cầu nước chảy,

Phận đã đành trâm gãy bình rơi ^[10]

Khi sao đông đúc vui cười,

Mà khi nhắm mắt không người nhặt xương.

Đau đớn nhẽ! Không hương không khói. Luống ngẩn ngơ, dồng suối, rừng sim.

Thương thay chân yếu tay mềm,

Càng năm càng yếu, một đêm một rầu.

Kìa những kẻ mũ cao áo rộng,

Ngọn bút son, thác sống ở tay.

Kinh luân găm một túi đầy ^[11]

Đã đêm Quản Nhạc, lại ngày Y, Chu ^[12]

Thịnh mãn lắm, oán thù càng lắm,

Trăm loài ma, mồ nấm chung quanh.

Nghìn vàng khôn đổi được mình.

Lầu ca viện hát, tan tành còn đâu?

Kẻ thân thích vắng sau vắng trước.

Biết lấy ai bát nước nén nhang?

Cô hồn thất thểu dọc ngang,

Nặng oan khôn nhẽ tìm đường hóa sinh Kìa những kẻ bài binh bố trận,

Dấn mình vào cướp ấn nguyên nhung

Gió mưa sấm sét đùng đùng.

Giãi thây trăm họ, làm công một người

Khi thất thế tên rơi lạc đạn

Bãi sa trường thịt nát máu trôi.

Mênh mông góc bể bên trời,

Nắm xương vô chủ biết nơi chốn nào?

Trời xây xẩm, mưa ào gió thét

Khí âm huyền mờ mịt trước sau ^[13]

Ngàn cây nội cỏ rầu rầu,

Nào đâu điếu tế, nào đâu chưng thường? ^[14]

Cũng có kẻ tính đường trí phú ^[15]

Mình làm mình nhịn ngủ kém ăn

Ruột rà không kẻ chí thân,

Dẫu làm nên, dễ dành phần cho ai?

Khi nằm xuống, không người nhắn nhủ, Của phù vân, dẫu có như không ^[16]

Sông thời tiền chảy, bạc ròng

Thác không đem được một đồng nào đi. Khóc ma mướn, thương gì hàng xóm Hòm gỗ đa, bó đóm đưa đêm ^[17]

Ngẩn ngơ trong quãng đường chiêm

Nén hương giọt nước biết tìm vào đâu?

Củng có kẻ sắp cầu chữ quý,

Dân mình vào thành thị lân la

Mấy thu lìa cửa, lìa nhà,

Văn chương đã chắc đâu mà chen chân,

Dọc hàng quán phải tuần mưa nắng

Vợ con nào nuôi nấng, khem kiêng

Vội vàng liệm sấp, chôn nghiêng

Anh em thiên hạ, láng giếng người dưng. Bóng phần tử, xa chừng hương khúc ^[18]

Bãi tha ma kẻ dọc người ngang.

Cô hồn nhờ gửi tha hương

Gió trăng hiu hắt, lửa hương lạnh lùng.

Củng có kẻ vào sông ra bể,

Cánh buồm bay chạy xế gió đông.

Gặp cơn giông tô giữa dòng.

Đem thân chôn rấp vào lòng kình nghê ^[19]

Cũng có kẻ đi về buôn bán,

Đòn gánh tre chín rạn hai vai

Gặp cơn mưa nắng giữa trời

Hồn đường phách sá, lạc loài nơi nao?

Cũng có kẻ mắc vào khóa lính

Bỏ cửa nhà đi gánh việc quan.

Nước khe, cơm ống gian nan

Giãi dầu nghìn dặm, lầm than một đời. Buổi chiến trận, mạng người như rác

Phận đã đành đạn lạc tên rơi.

Lập lòe ngọn lửa ma trơi ^[20]

Tiếng oan văng vắng tối trời càng thương.

Cũng có kẻ lỡ làng một kiếp,

Liều tuổi xanh, buôn nguyệt bán hoa. Ngẩn ngơ khi trở về già

Ai chồng con tá biết là cậy ai?

Sống dã chịu một đời phiền não,

Thác lại nhờ hớp cháo lá đa ^[21]

Đau đớn thay phận đàn bà

Kiếp sinh ra thế, biết là tại đâu?

Củng có kẻ nằm cầu gối đất,

Dõi tháng ngày hành khất ngược xuôi

Thương thay cũng một kiếp người

Sống nhờ hàng xứ, chết vùi đường quan. Cũng có kẻ mắc oan tù rạc ^[22]

Gửi mình vào chiếu lác một manh

Nắm xương chôn rấp góc thành,

Kiếp nào cởi được oan tình ấy đi?

Kìa những kẻ tiểu nhi tấm bé

Lỗi giờ sinh lìa mẹ lìa cha,

Lấy ai bồng bế vào ra,

U ơ tiếng khóc, thiết tha nỗi lòng?

Kìa những kẻ chìm sông, lạc suối,

Cũng có người sảy cối, ngã cây.

Có người leo giếng đứt dây,

Người trôi nước lũ, kẻ lây lửa thành.

Người thì mắc sơn tinh, thủy quái

Người thì vương nanh khái ngà voi.

Có người có đẻ không nuôi.

Có người sa sẩy, có người vong thương. Gặp phải lúc đi đường nhỡ bước.

Cầu "Nại hà" kẻ trước người sau ^[23]

Mỗi người một nghiệp khác nhau,

Hồn xiêu phách lạc biết đâu bây giờ? Hoặc là ẩn ngang bờ dọc bụi.

Hoặc là nương ngọn suối chân mây

Hoặc là bãi cỏ bóng cây

Hoặc là quán nọ cầu này bơ vơ

Hoặc là nương Thần từ Phật tự

Hoặc là nhờ đầu chợ cuối sông

Hoặc là trong khoảng đồng không

Hoặc nơi gò đống, hoặc vùng lau tre,

Sống đã chịu nhiều bề thảm thiết

Ruột héo khô da rét căm căm

Giãi dầu trong mấy mươi năm.

Thở than dưới đất, ăn nằm trong sương. Nghe gà gáy tìm đường lánh ẩn,

Lặn mặt trời lẩn thẩn tìm ra.

Lôi thôi bồng trẻ dắt già

Có khôn thiêng nhẽ, lặng mà nghe kinh.

Nhờ phép Phật siêu sinh tịnh độ

Phóng hào quang cứu khổ, độ u ^[24]

Rắp hòa tứ hải quần chu ^[25]

Não phiền rủ sạch, oán thù rửa trong

Nhờ đức Phật thần thông quảng đại Chuyển pháp luân tam giới thập phương Nhơn nhơn Tiêu Diện đại vương

Linh kỳ một lá, dân đường chúng sinh.

Nhờ phép Phật uy linh dũng mãnh

Trong giấc mê khuya tỉnh chiêm bao

Mười loài là những loài nào,

Gái trai già trẻ, đều vào nghe kinh

Kiếp phù sinh như hình bào ảnh ^[26]

Có chữ rằng "vạn cảnh giai không" ^[27]

Ấy ai lấy Phật làm lòng

Tự nhiên siêu thoát khỏi trong luân hồi,

Đàn chẩn tế vâng lời Phật giáo,

Của có chi? Bát cháo nén hương,

Gọi là manh áo thỏi vàng,

Giúp cho làm cửa ăn đường thăng thiên

Ai đến đây, dưới trên ngồi lại,

Của làm duyên chớ ngại bao nhiêu.

Phép thiêng biến ít thành nhiều,

Trên nhờ Tôn giả chia đều chúng sinh.

Phật hữu tình từ bi phổ độ

Chớ ngại rằng; có có không không.

Na mô Phật, Na mô Pháp, Na mô Tăng. Na mô! Nhất thiết siêu thăng thượng đài

Chú thích:

[1] Lá ngô: Lá cây ngô đồng, ỷ chỉ mùa thu đến

[2] Đường lê: Loại cây gỗ, mùa hè có tán lá xum xuê, hoa trắng, thường trồng làm cây bóng râm trên đường, đến thu, đông thì rụng lá còn trơ cành.

[3] Trường dạ: Đêm dài, tức là miền âm phủ.

[4] U minh: u u minh minh cũng có nghĩa là tối tăm.

[5] Tịnh đàn: Đàn thờ Phật, nơi Phật ở.

[6] Dương chi: Cành dương, theo phép Phật giọt nước cành dương làm cho oan hồn siêu thoát, diệt khổ, nước cành dương liễu có thể tưới tắt lửa lòng.

[7] Tây phương: Tây Trúc, nước Phật, miền Cực lạc.

[8] Sất phu: Người dân bình thường trong xã hội.

[9] Vô tự: Không có con cháu cúng giỗ, không có ai thờ phụng.

[10] Trâm gãy bình rơi: Cái trâm của người đàn bà cài tóc bị gãy, cái bình hoa bị rơi vỡ, chỉ người đàn bà đẹp bị chết non.

[11] Kinh luân: Tài điều khiển việc chính trị.

[12] Quản Nhạc Y Chu: Các danh tướng Trung Quốc thời xưa: Quản Trọng, Nhạc Nghị, Y Doãn, Chu công.

[13] Âm huyền: Âm cung huyền ảo.

[14] Chưng thường: Tên hai lễ tế.

[15] Trí phú: Làm giàu.

[16] Của phù vân: Của như mây nổi, tan biến nhanh (ca dao tục ngữ: của phi nghĩa để ngoài sân, của phù vân đề ngoài ngõ).

[17] Hòm gỗ đa bó đóm đưa đêm: ý nói sống giàu có mà đến khi chết chôn bằng gỗ đa bó đóm, không có áo quan, chôn lén lút vào ban đêm.

[18] Phần và tử là hai loại cây tượng trưng cho quê hương, ý nói chết nơi đất khách.

[19] Kình nghè: Loại cá lớn ở biển cả.

[20] Lửa ma trơi: ở bãi chiến trường, chất lân tinh ở trong hài cốt gặp không khí ẩm ban đêm cháy tỏa sáng như ngọn lửa lập lòe, người ta tưởng là oan hồn hiện lên.

[21] Hớp cháo lá đa: Theo tục lễ cúng cô hồn người ta dùng cháo đựng bằng lá đa ban phát cho các cô hồn.

[22] Tù rạc: Tù chung thân, dài hạn.

[23] Nại hà: Nghĩa là đành vậy, biết làm sao tránh khỏi. Chuyện Đường Thái Tông trong Tây du ký đi từ cõi Trần xuống âm ty phải đi qua cầu Nại Hà bắc qua con đường độc đạo một chiều.

[24] Độ u: Phù hộ độ trì cho chốn âm u.

[25] Tứ hải quần chu: Bôn biển đều quy tụ vào một chỗ.

[26] Bào ảnh: Bọt nước và bong bóng là hai thứ chóng tan chóng mất.

[27] Vạn cảnh giai không: Mọi cảnh đều là hư ảo (Theo thuyết Phật giáo).

Trên đây là bài viết tổng hợp về Văn tế cô hồn thập loại chúng sinh. Để xem thêm các bài viết khác về văn khấn như Văn khấn vong linh tại mộ tiết thanh minh, Văn khấn tổ tiên ngày rằm tháng Bảy, Văn khấn tại gia mời các bạn xem tại chủ đề “Văn khấn”, chuyên mục “Tâm linh” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, hợp với việc mình dự định làm hay không mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.