Lễ hội Katê - Ninh Thuận

Lễ hội Katê là lễ hội dân gian thiêng liêng rất quan trọng đối với người Chăm tại Ninh Thuận. Lễ hội được chức mỗi năm một lần vào tháng 7 theo lịch Chăm nhằm bày tỏ lòng biết ơn đối với vị thần Pô Ina Nagar, Pô Klong Garai, Pô Rôme… đã giúp đỡ và bảo vệ cho dân tộc Chăm hàng trăm năm qua.

Ý nghĩa của lễ hội Katê trong văn hóa của dân tộc Chăm

Đối với người Chăm theo đạo Bà La Môn, lễ hội Katê là lễ hội lớn và quan trọng nhất diễn ra trong năm. Lễ hội thường diễn ra trong 3 ngày từ ngày 1 tháng 7 theo lịch người Chăm và trên một không gian rộng lớn từ các đền, tháp đến làng và gia đình. Lễ hội Katê nhằm tưởng nhớ công lao các vị thần như Pô Klong Garai, Pô Rôme… Theo văn hóa tín ngưỡng của người Chăm, những vị thần này đã có công dạy cho người Chăm cách dệt vải thổ cẩm, làm đồ gốm, hay gieo trồng lúa nước và luôn độ trì mưa thuận gió hòa, giúp con cháu có đời sống ngày càng no ấm. Lễ hội cũng là dịp dể người dân dâng lễ vật cúng ông bà tổ tiên với lòng thành kính cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ hội Katê là lễ hội mang đậm văn hóa tín những của người Chăm. Năm 2017, Lễ hội Katê Ninh Thuận đã được Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội Katê diễn ra như thế nào?

Nghi lễ đầu tiên diễn ra trong lễ hội Kate là lễ đón rước y phục của nữ thần Pô Ina Nagar - thần Mẹ xứ sở, Thủy tổ của người Chăm gắn liền với nhiều huyền thoại, truyền thuyết. Y phục của nữ thần do người dân tộc Raglai ở trên vùng núi cao tại xã Phước Hà, huyện Thuận Nam cất giữ, khi đến ngày lễ hội thì người Raglai sẽ mang xuống trao cho đồng bào dân tộc Chăm tại làng Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước để tiến hành ễ hội. Trước khi rước y trang của nữ thần lên tháp, người Raglai tập trung đông đủ và dâng cúng lễ vật, gồm: trứng, rượu, trầu cau và xin phép thần được rước y trang về tháp để làm lễ. Sau đó vào khoảng buổi trưa cùng ngày, người Chăm sẽ làm lễ đón y trang nữ thần từ người Raglai rước đến và để y trang của Nữ thần vào một ngôi đền gần tháp rồi thực hiện nghi thức Lễ mở cửa tháp, do một vị cả sư và ông từ trông coi tháp điều hành. Tại ngôi đền thờ Pô Ina Nagar trong làng sẽ diễn ra các hoạt động giao lưu văn hóa rất sôi động và nhộn nhịp giữa người Chăm và người Raglai.

Tiếp sau nghi lễ dâng y trang là nghi lễ tắm, mặc y trang cho vua diễn ra vào ngày thứ 2 của lễ hội. Nghi lễ này sẽ diễn ra cùng lúc tại 3 nơi: Tháp Po Klong Garai, Tháp Po Rome, Đền Po Ina Nagar. Bắt đầu nghi lễ, vị cả sư và sư ông sẽ làm lễ mở cửa tháp. Sau đó đoàn người gồm cả nhà sư, bà bóng, thầy kéo đàn Kanhi và các giáo đồ trung tín lần lượt tiến vào bên trong tháp. Ông Từ sẽ đọc các đoạn trong kinh hành lễ sau đó cầm lọ nước tắm vẩy lên pho tượng đá, tiếp đó mọi người có mặt tại đền lần lượt vẩy nước tắm cho thần. Khi nghi lễ diên ra, những người tham gia lễ hội sẽ lấy nước trên thân tượng thần bôi lên đầu, lên người mình để cầu tài lộc, sức khoẻ, may mắn. Tiếp theo, ông Từ và Bà bóng lần lượt mặc y phục cho tượng thần. Bà bóng sẽ múa hát và dâng cúng lễ vật trong tiếng đàn Kanhi, thầy cả sư sẽ cầu nguyện an lành cho dân làng. Khi kết thúc nghi lễ, bên ngoài đền bắt đầu mở hội. Những cô gái Chăm múa những điệu múa truyền thống trong trống Ginăng, kèn Saranai tạo nên không khí vui vẻ rộng ràng.

Vào ngày thứ 3 của lễ hội, lễ Katê được diễn ra tại làng và các gia đình. Nghi lễ tại làng được chủ trì bởi già làng uy tín, am hiểu phong tục tập quán, già làng sẽ dâng lễ cầu nguyện thần làng phù hộ độ trì cho dân làng bình an, mùa màng tươi tốt, thịnh vượng. Sau khi nghi lễ ở làng kết thúc thì lễ Katê tại gia đình mới bắt đầu. Giống như ngày tết nguyên đán của người Kinh, mỗi gia đình sẽ mua sắm từ quần áo đến thực phẩm để chuẩn bị cho ngày lễ. Trong ngày này mọi thành viên trong gia đình đều phải có mặt đông đủ và quây quần bên nhau, cùng nhau cầu mong tổ tiên và thần linh phù hộ cho con cháu làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Bên cạnh phần lễ thiêng liêng, phần hội trong lễ hội Katê diễn ra hết sức sôi động với nhiều hoạt động đặc sắc như kéo co, múa quạt, văn nghệ, đá bóng, dệt vải,…Du khách đến với lễ hội sẽ được thưởng thức những tiết mục nghệ thuật ca – múa – nhạc dân gian độc đáo của người dân tộc Chăm. Những cô gái Chăm nhảy múa say sưa cùng tiếng trống Gi năng, tiếng kèn Saranai là hình ảnh đẹp đẽ ấn tượng đối với bất kì du khách nào đến với lễ hội.

Lễ hội Katê là lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người dân tộc Chăm. Nếu bạn có dịp đến Ninh Thuận vào tháng 7 âm lịch, đừng bỏ lỡ cơ hội tham dự lễ hội Katê và khám phá những phong tục tập quán thú vị của người Chăm nơi đây.

Trên đây là bài viết tổng hợp về Lễ hội Katê - Ninh Thuận. Để xem thêm các bài viết khác về lễ hội như Hội chùa Keo, Lễ hội chùa Yên Tử, Lễ hội đua voi mời các bạn xem tại chủ đề “Lễ hội”, chuyên mục “Phong tục tập quán” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, có những lễ hội, những sự kiện nào đang diễn ra mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.