Lễ hội Đền Bà Chúa Kho - nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của mảnh đất Bắc Ninh

Hằng năm vào dịp đầu xuân năm mới, hàng nghìn người từ khắp mọi nơi lại đổ về huyện Bắc Ninh tham dự lễ hội đền Bà Chúa Kho để cầu mong may mắn, tài lộc, làm ăn tấn phát. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất tại Bắc Ninh với nhiều hoạt động thú vị mà bạn không nên bỏ lỡ nếu có dịp tới Bắc Ninh.

Nguồn gốc của lễ hội Đền Bà Chúa Kho

Theo dân gian tương truyền, Bà Chúa Kho là con gái trong một gia đình nghèo khó tại làng Quả Cảm. Bà có dung nhan xinh đẹp lại thông minh, khéo léo, được vua Lý lấy về và phong là Linh Từ Quốc Chế. Bà chính là người chiêu dân lập ấp, khai khẩn ruộng nương tại làng Quả Cảm, Cô Mễ và Thượng Ðồng. Bà cũng giúp vua Lý và triều đình tổ chức sản xuất, tích trữ và trông nom kho lương thực tại núi Kho. Ngày 12 tháng Giêng năm Đinh Tỵ (năm 1077), trong cuộc kháng chiến chống quân Tống, khi đang phát lương thực cứu đói cho dân làng, Bà đã bị giặc sát hại. Vua Lý vô cùng thương tiếc đã hạ chiếu phong Bà là Phúc Thần. Người dân Bắc Ninh đã lập đền thờ để tỏ lòng biết ơn Bà tại kho lương thực cũ nơi bà từng trông coi ở Núi Kho và gọi bà với sự tôn kính là Bà Chúa Kho. Tháng giêng hàng năm, người dân tại đây lại tổ chức lễ hội nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn đến Bà Chúa Kho - lễ hội được gọi là hội Đền Bà Chúa Kho.

Lễ hội Đền Bà Chúa Kho được diễn ra vào ngày 14 tháng giêng âm lịch hàng năm. Lễ hội được tổ chức tại đền Bà Chúa Kho, thôn Cổ Mễ, xã Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh. Mặc dù ngày 14 tháng Giêng mới là ngày hội chính nhưng ngay từ những ngày đầu xuân hàng ngàn du khách thập phương đã đổ về đền Bà Chúa Kho để lễ bái và kéo dài trong cả tháng Giêng.

Các hoạt động chính diễn ra tại lễ hội

Mỗi năm vào dịp lễ hội, đền Bà Chúa Kho đón tiếp hàng ngàn lượt khách thập phương tới cúng tế. Những mâm lễ được khách hành hương tùy tâm chuẩn bị, có thể đơn giản là thẻ hương, bông hoa cùng vài ba tập tiền âm phủ hay cầu kỳ hơn với con gà đĩa xôi hoặc mâm ngũ quả đủ đầy dâng lên Bà Chúa Kho. Dù đơn giản hay cầu kì thì những mâm lễ này cũng thể hiện sự thành tâm cầu khấn của người đi lễ bái, mong một năm mới may mắn, tài lộc, công việc thăng tiến. 

Điều đặc biệt nhất trong lễ hội là nghi lễ vay vốn Bà Chúa Kho. Nghi lễ vay vốn này được bắt nguồn từ những huyền tích tín ngưỡng xa xưa do các cụ truyền lại và vẫn được lưu truyền đến ngày nay và ngày càng lang rộng ra nhiều nơi. Nghi lễ này tượng trưng cho việc người lễ bái vay vốn Bà Chúa Kho và hứa trả lễ lại sau mỗi năm. Mỗi người đến lễ sẽ dâng hương và sớ vay vốn. Trong sớ người lễ bái sẽ phải ghi rõ thỉnh cầu muốn là vay Bà Chúa Kho bao nhiêu, sử dụng làm gì và bao lâu sẽ trả lại như khi vay vốn thật. Thậm chí còn có nhiều người còn hứa rằng vay 1 trả 5, trả 10... với mong muốn Bà Chúa Kho sẽ phù hộ cho năm mới có nhiều tài lộc, thịnh vượng. Với tục lệ này, người vay vốn đã vay thì phải trả, dù năm đó làm ăn có phát đạt hay không thì vẫn phải giữ đúng lời hứa tạ lễ cuối năm ở đền Bà Chúa Kho mong cho năm sau vốn liếng dồi dào, làm ăn tốt hơn…

Nghi lễ “vay vốn” từ lâu đã trở thành một nghi lễ tâm linh thiêng liêng tại lễ hội Đền Bà Chúa Kho, nghi lễ này cũng chính là một trong những lý do thu hút hàng ngàn người đến trẩy hội cũng như lễ bái hàng năm, ai đến đền Bà Chúa Kho cũng mang theo rất nhiều tiền vàng và đồ lễ để cúng, xin lộc về nhà.

Bên cạnh nghi lễ dâng hương, vay vốn Bà Chúa Kho, lễ hội đền Bà Chúa Kho còn diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa như: chọi gà, cờ tướng, tổ tôm… thu hút đông đảo nhân dân địa phương và du khách thập phương tham gia.

Lễ hội đền Bà Chúa Kho là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm văn hóa tín ngưỡng của người dân Bắc Ninh. Nếu có dịp đến Bắc Ninh dịp đầu năm mới, bạn đừng bỏ qua mùa lễ hội Bà Chúa Kho để hiểu rõ hơn về truyền thống và vẻ đẹp của văn hóa tín ngưỡng nơi đây.

Trên đây là bài viết tổng hợp về Lễ hội Đền Bà Chúa Kho - nét văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của mảnh đất Bắc Ninh. Để xem thêm các bài viết khác về lễ hội như Lễ hội Cầu Ngư, Lễ hội Lam Kinh, Hội chùa Thầy mời các bạn xem tại chủ đề “Lễ hội”, chuyên mục “Phong tục tập quán” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, có những lễ hội, những sự kiện nào đang diễn ra mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.