Lễ Hội Phủ Dầy Nam Định - điểm đến hấp dẫn về du lịch tâm linh mỗi dịp xuân về

Mỗi dịp xuân về, những lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hóa của người Việt được diễn ra trên khắp cả nước. Tại mảnh đất Nam Định, một trong số những lễ hội truyền thống nổi tiếng được nhiều người chờ đón đó chính là hội Phủ Dầy. Đây là lễ hội truyền thống có quy mô lớn diễn ra vào thượng tuần tháng 3 âm lịch hàng năm nhằm tưởng nhớ công đức của Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

Nguồn gốc của hội Phủ Dầy

Hội Phủ Dầy được tổ chức trong vòng 6 ngày từ mùng 3/3 âm lịch đến 8/3 âm lịch hàng năm tại khu di tích lịch sử - văn hóa Phủ Dầy thuộc xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, Nam Định. Theo dân gian lưu truyền, nơi đây là nơi Thánh Mẫu Liễu Hạnh giáng thế và là nơi đặt âm phần của Thánh Mẫu tại trần gian. Hiện nay, Phủ Dầy đã được xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia với quần thể các đền phủ và chùa liên quan đến Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt. Mỗi năm, Hội Phủ Dầy thu hút đông đảo các du khách về thăm quan chiêm bái và tham dự các trò chơi dân gian.

Trong văn hóa tín ngưỡng của người Việt Nam, Mẫu Liễu Hạnh là một trong bốn vị thánh Tứ bất tử trong tín ngưỡng dân gian.Tương truyền, bà vốn là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng Thượng Đế, 3 lần giáng trần giúp dân. Thánh Mẫu đã được các triều đại phong kiến từ thời nhà Hậu Lê đến thời nhà Nguyễn cấp tôn phong là “Mẫu nghi thiên hạ”. Vì thế, để tưởng nhớ công đức của người, nhiều nơi trên cả nước thường tổ chức lễ hội vào dịp tháng 3 hàng năm để tỏ lòng biết ơn đến Thánh Mẫu. Trong đó, Hội Phủ Dầy là lễ hội được tổ chức long trọng nhất, với sự tham gia của đông đảo dân chúng.

Những hoạt động diễn ra trong lễ hội

Lễ hội Phủ Dầy có 3 nghi thức quan trọng nhất là lễ rước Thánh Mẫu, lễ rước đuốc và hội hoa trượng. Nghi thức rước Thánh Mẫu trong lễ hội Phủ Dầy được diễn ra đầu tiên với không khí long trọng như sau. Đi đầu trong đoàn rước Thánh Mẫu là hoà thượng và 2 vị sư vừa niệm kinh phật vừa lần tràng hạt. Tiếp đến là các kiệu Mẫu, kiệu Mẫu Đệ Nhất phủ khăn màu đỏ, Mẫu Đệ Nhị màu xanh, Mẫu Đệ Tam màu trắng, phu kiệu sẽ mặc đồng phục theo màu kiệu, đầu quấn khăn, chân quấn xà cạp, có dây thắt ngang lưng trông rất trang nghiêm và đẹp mắt. Đan xen trong đoàn rước Thánh mẫu còn có những người dân đến tham quan lễ hội, đoàn người vác nghi trượng, thanh đồng tạo nên không khí vui tươi, tấp nập của ngày hội…Theo sau là hàng dài có các đội đeo mặt nạ. phường bát âm, múa roi…Đặc biệt lễ hội càng thêm rộn ràng nhờ đội múa rồng, rồng có độ dài hàng trăm mét và được trang trí đẹp mắt… Không khí lễ hội Phủ Dầy diễn ra vô cùng sôi động náo nhiệt nhưng không kém phần oai nghiêm.

Nghi lễ rước đuốc được diễn ra đầu tiên vào tối mùng 3 tháng 3 âm lịch với ngọn lửa nhằm tượng trưng cho ánh sáng thắp sáng niềm tin, hy vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho mọi người. Nghi lễ rước đuốc có từ lâu đời và ngày càng được tổ chức long trọng hơn. Trong khi lễ rước đuốc, ngọn lửa thiêng sẽ được xin từ phủ chính Tiên Hương, sau đó được chia sẻ với 1000 ngọn đuốc khác rồi trao cho bà con trong vùng rước đi quanh Phủ Dầy. 

Hội hoa trượng cũng là một nghi lễ long trọng và đặc sắc được tổ chức tại lễ hội Phủ Dầy. Mỗi làng cử từ 20 - 30 thanh niên được gọi là phu cờ. Phu cờ mặc áo vàng thắt lưng đỏ, chân quấn xà cạp, tay cầm gậy hoa dài 4 thước. Gậy được, cuốn giấy màu, đầu gậy treo “ngù” bằng tơ dứa hoặc lông gà được nhuộm màu đẹp mắt. Khi nghi lễ diễn ra, tổng cờ sẽ điều khiển các phu cờ thông qua nhịp trống. Các phu cờ theo sự chỉ đạo của tổng cờ mà tiến lui ra vào  tạo thành chữ, rồi ngồi thụp xuống tạo thành nét chữ, gậy hoa ngả theo chiều thành nền chữ. Phu cờ dưới sự điều khiển sẽ chạy thành hàng một, vòng theo đường quanh hồ trước cửa Phủ rồi trở về sân và đứng vào vị trí đã định hình, hình thành dần cả nét chữ cho đến khi xếp xong. Những phu cờ sẽ góp phần tạo nên những nét chữ vàng nổi bật trên nền của những màu sắc sặc sỡ trông rất đẹp mắt. 

Chữ được xếp trong hội hoa trượng thường là 4 chữ: “Mẫu nghi thiên hạ”, “Quang phục thánh thiện” hoặc “Hòa cốc phong đăng”, “Thiên hạ thái bình". Người dân Phủ Giầy quan niệm rằng tuỳ theo chữ kéo đầu năm tại lễ hội mà năm đó Thánh Mẫu sẽ “gia ân” hay “gia uy” cho người dân nơi đây. Hội hoa trượng là nghi lễ cổ truyền đặc sắc trong lễ hội Phủ Dầy, mang tính nhân văn sâu sắc, khi thực hiện cần huy động nhiều nhân lực làm cho ngày hội đã đông người lại càng thêm náo nhiệt hoành tráng.

Lễ hội Phủ Dầy là một lễ hội lâu đời mang đậm nét văn hóa của người Việt với các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ. Lễ hội mang giá trị nhân văn sâu sắc, lấy hình tượng Mẫu để thờ kính, gửi gắm những mong ước tốt đẹp trong mỗi dịp đầu. Lễ hội Phủ Dầy là một di sản văn hóa đặc sắc của người Việt cần được trân trọng và bảo tồn.

Trên đây là bài viết tổng hợp về Lễ Hội Phủ Dầy Nam Định - điểm đến hấp dẫn về du lịch tâm linh mỗi dịp xuân về. Để xem thêm các bài viết khác về lễ hội như Lễ hội đền Hai Bà Trưng, Lễ hội vật Liễu Đôi, Lễ Hội Đống Đa mời các bạn xem tại chủ đề “Lễ hội”, chuyên mục “Phong tục tập quán” hoặc để xem ngày hôm nay là ngày gì, có những lễ hội, những sự kiện nào đang diễn ra mời các bạn xem tại trang “Lịch vạn niên”.